Nguồn mở là gì?

Mọi dự án nguồn mở đều có những nguyên tắc cốt lõi như sau:

Cộng đồng nguồn mở là một nhóm người tập hợp lại với nhau để đạt được mục đích chung. Giá trị và mục tiêu chung của họ giúp dẫn lối để ra quyết định và thúc đẩy dự án nguồn mở phát triển.

Các dự án nguồn mở đảm bảo mọi người trong cộng đồng có quyền truy cập vào thông tin và tài liệu cần thiết để làm việc với kết quả tốt nhất. Nhờ nhận thức được bức tranh toàn cảnh, các thành viên của nhóm có thể ra quyết định hiệu quả hơn và xây dựng dựa trên các ý tưởng và khám phá của nhau.

Các dự án cộng đồng khuyến khích làm việc nhóm, do đó một nhóm có thể giải quyết vấn đề mà cá nhân không thể giải quyết được. Ví dụ: thành viên thuộc sáng kiến nguồn mở bất kỳ đóng góp những thay đổi nhằm cải thiện dự án của người khác. Bạn có thể thiết lập những quy tắc để người khác có thể sửa đổi giải pháp khi cần trong tương lai.

Dự án nguồn mở tuân theo phương pháp tiếp cận lặp lại, trong đó các thành viên nhóm sẽ tạo và chia sẻ nguyên mẫu theo định kỳ thường xuyên. Việc xây dựng nguyên mẫu nhanh chóng sẽ khuyến khích văn hóa thử nghiệm. Bạn có thể cải thiện và tiếp tục áp dụng những thay đổi có hiệu quả và loại bỏ những thay đổi không hiệu quả.

Phong trào nguồn mở khuyến khích nên có nhiều cuộc trò chuyện và góc nhìn đa dạng. Cộng đồng ra quyết định thông qua sự nhất trí nhưng cũng ưu tiên sự thành công. Cộng đồng nguồn mở sẽ ủng hộ và góp sức cho ý tưởng phù hợp nhất.

Đặc điểm của bất kỳ phần mềm nguồn mở nào cũng được điều chỉnh phù hợp với giá trị của phong trào nguồn mở.

Phần mềm nguồn mở được phép phát hành khi có giấy phép nguồn mở đáp ứng các tiêu chí phân phối cụ thể, chẳng hạn như:

• Không áp dụng quy định hạn chế đối với việc bán hoặc cho tặng phần mềm khi đó là một thành phần của phần phân phối phần mềm toàn thể
• Phải bao hàm và cho phép phân phối mã nguồn
• Phải cho phép sửa đổi và phát triển thêm dựa trên sản phẩm đó
• Quyền kèm theo chương trình phải được áp dụng đối với tất cả mọi người mà không có sự phân biệt đối xử

Thiết kế mở đảm bảo quy trình lên kế hoạch và thiết kế phần mềm phải có tính mở và tính minh bạch. Đây có nghĩa là cho phép cộng đồng thúc đẩy quá trình thiết kế và lộ trình tính năng của phần mềm. Sẽ rất mất thời gian để có được sự nhất trí từ cộng đồng, do đó quá trình này có thể là một thách thức. Tuy nhiên, thiết kế được cộng đồng chấp thuận sẽ cho ra sản phẩm tốt hơn, có khả năng đáp ứng nhu cầu của người dùng hiệu quả hơn.

Phát triển mở là việc áp dụng các quy trình phát triển bao hàm mọi người và minh bạch, cho phép ai cũng có thể tham gia như nhau. Dịch vụ cho phép truy cập công khai cung cấp khả năng hiển thị đối với các hoạt động phát triển. Ví dụ: các dự án nguồn mở thường áp dụng một bộ tiêu chuẩn nêu rõ số liệu, cũng chính là tiêu chuẩn đánh giá một đóng góp. Điều này cho phép xem xét tất cả các bản cập nhật phần mềm một cách công bằng, bất kể bản cập nhật đó đến từ người đóng góp lần đầu hay từ nhà phát triển cấp cao.

Cộng đồng mở đảm bảo rằng cộng đồng phát triển phần mềm là một môi trường bao hàm mọi người, sẵn sàng lắng nghe mọi ý kiến và mọi người đều có quyền xung phong đảm nhiệm vị trí lãnh đạo. Điều này giúp cân bằng yêu cầu cần cả nhà phát triển lẫn người dùng nhờ thiết lập những mục tiêu chung và tạo dựng các liên kết bền vững.

Dù giấy phép nguồn mở có ít quy định hạn chế hơn so với giấy phép độc quyền nhưng cấp độ và phạm vi quyền vẫn sẽ khác nhau tùy loại giấy phép. Sau đây là một số loại giấy phép nguồn mở phổ biến:

Giấy phép miền công cộng cho biết rằng mọi người đều có thể sửa đổi, sử dụng hoặc thương mại hóa phần mềm mà không bị hạn chế. Trong hầu hết trường hợp, nhà sáng tạo phần mềm nguồn mở miền công cộng tự nguyện hoặc chủ động quyết định không áp đặt bản quyền cho phần mềm này.

Giấy phép nguồn mở cấp phép chứa các yêu cầu tối thiểu đối với cách bạn sửa đổi hoặc phân phối phân mềm. Một số ví dụ về loại giấy phép này bao gồm Giấy phép Apache và giấy phép Phân phối nguồn Berkeley (BSD). Dù phần mềm gốc được áp đặt bản quyền và có nguồn mở, người dùng vẫn có thể thương mại hóa và tái phân phối các phiên bản đã qua sửa đổi.

Giấy phép công cộng hạn chế (LGPL) cho phép bạn sử dụng những thành phần nguồn mở mà không bị hạn chế. Những thành phần này thường cho phép truy cập dưới dạng các mô-đun mã được gọi là thư viện, mà bạn có thể đưa vào bất cứ mã nào của mình và sử dụng. Nếu bạn sử dụng mã nguồn LGPL trong ứng dụng của mình, bạn có thể thương mại hóa ứng dụng đó. Tuy nhiên, nếu sửa đổi mã LGPL hiện có, bạn sẽ phải tái phân phối theo cùng loại giấy phép một lần nữa.

• Nếu sửa đổi các thành phần của nguồn mở bản sao cho dùng, bạn phải phát hành toàn bộ mã nguồn mới cùng với ứng dụng của mình. Tuy nhiên, bạn không phải thực hiện điều này nếu chỉ sử dụng ứng dụng nội bộ và không bao giờ phát hành công khai.
• Bạn có thể bán phiên bản sửa đổi GPL của mình, nhưng người mua có thể tái phân phối phiên bản này nếu muốn.
• Bạn phải ghi nhận đóng góp của tất cả các tác giả xây dựng mã trước đây trong phần thông báo bản quyền mã mới của mình.

Tiêu chuẩn mở là những quy tắc phát triển phần mềm hỗ trợ tính nhất quán và khả năng tương tác trong công nghệ. Ta có thể thoải mái triển khai, áp dụng và cập nhật các tiêu chuẩn này. Kết quả là các tiêu chuẩn này khiến nhiều khía cạnh trong đời sống hàng ngày của chúng ta thêm phần thoải mái và thuận tiện.

Ví dụ: các tiêu chuẩn cho phép tất cả loại máy kết nối với mọi bộ định tuyến không dây. Bạn có thể sử dụng máy tính xách tay để kết nối Internet từ nhà và từ quán cà phê yêu thích của mình bất kể đang dùng bộ định tuyến nào. Nếu không có các tiêu chuẩn, bạn sẽ phải tìm một quán cà phê có bộ định tuyến tương thích với máy tính xách tay của mình đấy!

Tiêu chuẩn là những quy tắc, hướng dẫn và thông số kỹ thuật cho quá trình viết một số loại mã nguồn nhất định chứ không phải cho riêng mã đó. Để được phân loại là nguồn mở, tiêu chuẩn phần mềm phải tuân theo những quy tắc nhất định. Ví dụ: nếu bạn yêu cầu công nghệ độc quyền triển khai các tiêu chuẩn nhất định, vậy các tiêu chuẩn đó không phải nguồn mở.

Thuật ngữ phần mềm miễn phí đề cập đến một phong trào xã hội, cũng được gọi là phong trào phần mềm miễn phí, hướng đến việc đạt được và bảo đảm được một số quyền tự do nhất định cho người dùng phần mềm. Phong trào này diễn ra để đảm bảo rằng người dùng có quyền tự do thực hiện những điều sau:

• Chạy phần mềm.
• Nghiên cứu phần mềm.
• Sửa đổi phần mềm.
• Chia sẻ các bản sao của phần mềm.

Ngày nay, phần mềm miễn phí đề cập đến giấy phép nguồn mở trong miền công cộng. Không giống như trong phong trào phần mềm miễn phí, phần mềm nguồn mở giờ đây bao hàm nhiều loại giấy phép và có thể áp đặt một số quy định hạn chế đối với người dùng. Tốt hơn nên gọi phần mềm miễn phí là phần mềm miền công cộng bởi thuật ngữ freeware (phần mềm không mất phí) và free software (phần mềm miễn phí) đều được dùng tương đương nhau.

Thuật ngữ phần mềm không mất phí hiểu đơn giản là một sản phẩm thương mại khác, được cung cấp miễn phí trong thời gian giới hạn. Phần mềm không mất phí cũng có thể là phiên bản dùng thử miễn phí hoặc phiên bản giới hạn tính năng của một sản phẩm yêu cầu phí đăng ký. Kể cả khi có quyền truy cập vào phần mềm không mất phí, bạn vẫn sẽ không có quyền bán lại, chia sẻ hoặc sửa đổi phần mềm đó dưới bất cứ hình thức nào.